





Իտալիայի պետական տոներն են՝
| Ամսաթիվ | Տոն | Բնագիր անվանում | Նշումներ |
|---|---|---|---|
| 1 հունվարի | Նոր տարի | Capodanno | |
| 6 հունվարի | Մկրտություն | Epifania | |
| շարժական | Զատկի կիրակի | Pasqua | |
| Զատկից հետո առաջին երկուշաբթին | Զատկի երկուշաբթի | Lunedì dell’Angelo, Pasquetta | |
| 25 ապրիլի | Ֆաշիզմից աատագրման օր | Festa della Liberazione | Իտալիայում Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի վերջին օրը, 1945 |
| 1 մայիսի | Գարնան ու աշխատանքի տոն | Festa dei Lavoratori | |
| 2 հունիսի | Հանրապետության հռչակման օր | Festa della Repubblica | Իտալիայի Հանրապետության հռչակում, 1946 |
| 15 օգոստոսի | Ֆեռագոստո | Assunzione կամ Ferragosto | |
| 1 նոյեմբերի | Բոլոր սրբերի օր | Ognissanti կամ Tutti i santi | |
| 8 դեկտեմբերի | Կույս Մարիամի անարատ հղիություն | Immacolata Concezione (կամ Immacolata) | |
| 25 դեկտեմբերի | Սուրբ Ծնունդ | Natale | |
| 26 դեկտեմբերի | Սուրբ Ստեֆանի օր | Santo Stefano |
Բացի նշվածներից՝ Իտալիայի քաղաքներից շատերում նշվում է բնակավայրի հովանավոր սրբի տոնը, օրինակ՝ Հռոմում հունիսի 29-ին նշվում է Սուրբ Պետրոսի ու Սուրբ Պավելի տոնը, Միլանում դեկտեմբերի 7-ին նշվում է Սուրբ Էմբրոուզի տոնը և այլն։
Հետևյալ օրերը պետական տոներ չեն, բայց նշված են օրենքում.
| Ամսաթիվ | Անվանում | Բնօրինակ անվանում | Նշումներ |
|---|---|---|---|
| 7 հունվարի | Իտալիայի դրոշի օր | Festa del tricolore | Ազգային տոն է դարձել 1996 թվականի դեկտեմբերի 31-ի համար N. 671 օրենքով։ |
| 27 հունվարի | Հոլոքոստի զոհերի հիշատակի միջազգային օր | Giorno della Memoria | Ազգային օր է դարձել 2000 թվականի հուլիսի 20-ի N. 211 օրենքով։ |
| 17 մարտի | Իտալիայի միասնականության տարեդարձը | Anniversario dell’Unità d’Italia | Միայն 2011 թ. |
| 4 նոյեմբերի | Ազգային միասնության ու զինված ուժերի օր | Giorno dell’Unità Nazionale e Festa delle Forze Armate | 1918 թ. Ավստրո-Հունգարիայի դեմ տարված հաղթանակի օրը Պետական տոն էր մինչ 1976 թ.։ |

| di che colore è? |
| Italiano | |||
| Black | Nero | սեւ | |
| White | Bianco | սպիտակ | |
| Yellow | Giallo | դեղին | |
| Red | Rosso | կարմիր | |
| Green | Verde | կանաչ | |
| Blue | Blu | կապույտ | |
| Sky blue | Celeste (blu chiaro) | երկնագույն | |
| Azure | Azzurro | Turquesa | |
| Pink | Rosa | վարդագույն | |
| Violet | Viola | մանուշակագույն | |
| Orange | Arancione | նարնջագույն | |
| Brown | Marrone | շականակագույն | |
| Gray | Grigio | մոխրագույն | |
| Colour | Colore | գույն | |
| Bright | Brillante | փայլուն | |
| Transparent | Trasparente | Transparente | |
| Light | Chiaro | բաց | |
| Dark | Oscuro մուգ |
1-uno
2-due
3-tre
4-quattro
5-cinque
6-sei
7-sette
8-otto
9-nove
10-direci
11-undici
12-dodici
13-tredici
14-quattordici
15-quindici
16-sedici
17-diciassette
18-diciotto
19-diciannove
20-venti
21-ventuno
22-ventidue
23-ventitré
24-ventiquattro
25-venticinque
26-ventisei
27-ventisette
28-ventotto
29-ventinove
30-trenta
31-trentuno
32-trentadue
33- trentatré
34-trentaquattro
35-trentacinque
36-trentasei
37-trentasette
38-trentotto
39-trentanove
40-quaranta
50-cinquanta
60-sessanta
70-settanta
80-ottanta
90-novanta
100-cento
200-duecento
1.000-mille
2.000-duemila
1.000.000-un milione
2.000.000-due milioni
1.000.000.000-un miliardo
Non capisco – Չեմ հասկանում
Non ho capito – Չհասկացա
Puoi parlare più lentamente? [informale] – Կարո՞ղ ես ավելի դանդաղ խոսել
Può parlare più lentamente? [formale] – Կարո՞ղ ես ավելի դանդաղ խոսել
Puoi ripetere per favore? [informale] – Կարո՞ղ ես կրկնել
Può ripetere per favore? [formale] – Կարո՞ղ ես կրկնել
Come si dice in italiano “…” ? – Ինչպե՞ս իտալերեն ասել «…»
Che cosa significa “…” ? – Ի՞նչ է նշանակում “…”
Come si scrive “…” ? – Ինչպե՞ս է գրվում “…”
È correto? – Ճի՞շտ է
È sbagliato – Սխա՞լ է
___
Parla inglese (italiano, russo) ? – Անգլերեն (իտալերեն, ռուսերեն) խոսու՞մ եք
Io (non) parlo l’italiano (il francese, l’inglese, il tedesco, lo spagnolo, il russo) – Ես (չեմ) խոսում եմ իտալերեն (ֆրանսերեն, անգլերեն, գերմաներեն, իսպաներեն, ռուսերեն)
Io capisco un po’ ma non parlo – Ես մի քիչ հասկանում եմ, բայց չեմ խոսում
Capisco un po’ il francese – Ես մի քիչ ֆրանսերեն եմ հասկանում
Cosa c’è scritto qui? – Ի՞նչ է այստեղ գրված
Come si pronuncia questa parola? – Ինչպե՞ս է արտասանվում այս բառը
Cosa vuol dire questa parola? – Ի՞նչ է նշանակում այս բառը
Cosa ha detto? – Ի՞նչ ասացիք
Mi capisci? – Դուք հասկանու՞մ եք ինձ
In bocca al lupo – Հաջողություն եմ մաղթում (Good luck)
Sei un genio! – Դու հանճար ես
___
Che bello! – Ի՜նչ գեղեցիկ է
Che fortuna! – Ինչպիսի՜ հաջողություն
Che piacere! – Ինչպիսի՜ երջանկություն
1 -tu …sei…..alto
2 -io sono magro
3-noi siamo amici
4-loro sono stranieri
5-voi siete stanchi
6-lui `e simpatico
7-lei `e bella
fai la frase negativa e interogativa
Avere
1—noi abiamo la bicicletta
2-voi avetei soldi
3-lui ha il biglietto
4-lei ha il cellulare.
5-ioho 20 anni
6-loro hanoo molti fratelli
7-tu hai i documenti
Io — ես
Tu — դու
Lui (տղայի համար), lei (աղջկա համար) — նա
Noi — մենք
Voi — դուք
Loro — նրանք
Il verbo essere: – լինել
Essere բայը, դերանունների հետ գործածելիս, փոխում է իր ձևը և դառնում sono, sei, è, siamo և siete:
| Io sono — ես եմtu sei — դու եսlui/lei è — նա էnoi siamo — մենք ենքvoi siete — դուք եքloro sono — նրանք են |
Con essere
Io sono felice — ես երջանիկ եմ
tu sei stanco — դու հոգնած ես
lui è italiano — նա իտալացի է
lei è spagnola — նա իսպանացի է
noi siamo arrabbiati — մենք զայրացած ենք
voi siete forti — դուք ուժեղ եք
loro sono tristi — նրանք տխուր են
Il verbo avere: – ունենալ
Նշեմ, որ avere բայում հ-ն համր տառ է համարվում:
| Io ho – ես ունեմtu hai – դու ունեսlui/lei ha – նա ունիnoi abbiamo – մենք ունենքvoi avete – դուք ունեքloro hanno – նրանք ունեն |
Con avere
avere caldo — շոգել
avere freddo —մրսել
avere sete — ծարավ
avere famme — քաղցած
avere paura di — վախենալ (ինչ-որ բանից)
avere bisogno di — (ինչ-որ բանի) կարիք ունենալ
avere voglia di — ցանկություն ունենալ
lei ha fame — նա սոված է
Io sono —> Sono io?
կամ
Io sono?
Tu sei Maria?
Tu sei Maria?
No, io non sono Maria.
Ciao! – Ողջույն
Buongiorno! – Բարի օր
Buonasera! – Բարի երեկո
Buonanotte! – Բարի գիշեր
Come ti chiami? – Ի՞նչ է քո անունը:
Mi chiamo… – Իմ անունը …
Quanti anni hai? – Քանի՞ տարեկան ես:
Io ho … anni – Ես … տարեկան եմ:
| Come stai? | Ինչպե՞ս ես (ընկերական) |
| Come sta? | Ինչպե՞ս եք (քաղաքավարի) |
| Bene, grazie. | Լավ, շնորհակալ եմ |
| E tu? | Իսկ դու՞ ընկերական |
| E lei? | Իսկ Դու՞ք քաղաքական |
| Bene | Լավ |
| Non tanto bene | Ոչ այդքան լավ |
Molto piacere – Շատ հաճելի է
Grazie – շնորհակալություն
Anchio – նույնպես
Ancheme – ինձ նույնպես
Di dove sei? – Ծագումով որտեղ՞ց ես
Io sono di Armenia – Ես Հայաստանից եմ
Ci vediamo – Մինչ հանդիպում
| È da molto che non ci vediamo | Երկար ժամանկ է չենք տեսնվել |
| Mi sei mancato | Կարոտել էի քեզ |
| Novità? | Ի՞նչ նորություններ կան |
| Niente di nuovo | Նոր ոչինչ չկա |
| Grazie (mille)! | Շնորհակալություն (շատ) |
| Prego! | Խնդրեմ (“շնորհակալության” համար) |
| Buona giornata! | Լավ օր ունեցիր |
| Buona notte! | Բարի գիշեր |
| Buona notte e sogni d’oro! | Բարի գիշեր և անուշ երազներ |
| Ci vediamo dopo! | Հետո կտեսնվենք |
| Ci vediamo presto! | Շուտով կտեսնվենք |
| Ci vediamo domani! | Վաղը կտեսնվենք |
| Arrivederci! | Ցտեսություն |
| Buon viaggio! | Լավ ճամփորդություն ունեցիր |
| Devo andare | Ես պետք է գնամ |
Իտալական այբուբենը բաղկացած է 21 տառից, որից
| A; a | a | B; b | bi | C; c | ci |
| D; d | di | E; e | e | F; f | effe |
| G; g | gi | H; h | acca | I; i | i |
| L; l | elle | M; m | emme | N; n | enne |
| O; o | o | P; p | pi | Q; q | qu |
| R; r | erre | S; s | esse | T; t | ti |
| U; u | u | V; v | vu / vi | Z; z | zeta |
Գործնականում օգտագործվում են նաև 5 տառեր (օտարերկրյա ծագմամբ):
x — կարդում ենք ICSk — կարդում ենք cappa
w — doppia vu
y — ipsilon / i greca
j — i lunga
Եկեք ծանոթանանք մի քանի բառերի և դրանց թարգմանությանը.alba – լուսաբացbòtte – հարվածներscòpo – նպատակ, մտադրությունbambina – աղջիկdònna – կինmatita – մատիտfèsta – տոն
paròla – բառléttura – ընթերցանությունónore – պատիվriposó – հանգիստbéné – լավlettéra – տառsòrte – ճակատագիրséttimana – շաբաթscolaro – աշակերտintiero / intero – ամբողջnuotare – լողալnotare – նշումներ կատարել, նկատելvotare – քվեարկել, երդվելurlio – ճիչ, կանչpaura – վախ
c + a, o, u = կարդում ենք — k (կ) — [cane – շուն, casa – տուն, cuore – սիրտ]
C + h + i = կարդում ենք — (կ) — [chiesa – եկեղեցի, chiave – բանալի]
c + i, e = կարդում ենք — (չ) — [cena – ընթրիք, cibo – սնունդ, cipolla – սոխ]
c + i, a, o = կարդում ենք — (չ) — [ciao – բարև / հաջող, cielo – երկինք]
g + a, o, u = կարդում ենք — (գ) — [gatto – կատու, guerra – պատերազմ, gusto – ճաշակ]
gh + i, e = կարդում ենք — (գ) — [Margherita]
sc + h + e, i = կարդացվում է — (սկ ) — [maschile – արական, schema – սխեմա, scherzo – կատակ, scuola – դպրոց]
gli — կարդացվում է — (լь) [moglie – կին, voglia – ցանկություն]
gn — (նь) — [bisogno – կարիք, spagnolo – իսպանացի]
s — բառասկզբում կարդացվում է (ս) — [sedia – աթոռ]
s — կարդացվում է (զ) եթե գտնվում է 2 ձայնավորի միջև — [mese – ամիս, riso – բրինձ]
s — b, d, g, l, m, n, r, v բաղաձայներից առաջ կարդացվում է (զ)
ss — կարդացվում է (ս) — [cassa – կանխիկ, spesso – հաճախ]
s + c = (շ) — [pesce – ձուկ, uscita – ելք]
z — բառասկզբում կարդացվում է (ձ) — [zero – զրո, zona – գոտի]
zz — կարդացվում է (ց) — [ragazza – աղջիկ, ragazzo – տղա, piazza – քառակուսի, pazzo – խելագար]
z — կարդացվում է (ց) -ia, -ie, -io առաջ — [grazie – շնորհակալություն]
z — կարդացվում է (ձ) –izzare սուֆիկսի դեպքում — [ipotizzare – ենթադրել]
z — կարդացվում է (ց) -anza, -enza, -ezza, -zione սուֆիկսների դեպքում — [lezione – դաս, zitto – լուռ]
q — կարդացվում է (կ), այն միշտ հանդիպում է բառասկզբում` “u” տառի կապակցությամ — [qui – այստեղ, questo – այս]
cq — կարդացվում է (կկ) – միշտ միասին են գրվում
h — տառը բառամիջում չի կարդացվում, օգտագործում ենք c, g տառերի արտասանությունը փոխելու համար և գործածում ենք avere բայի (ho, ha…)ու ձայնարկությունների մեջ (oh, ah… )

Կյանքը՝
Ծնվել է 1924թ. մայիսի 22-ին Փարիզում:
Շառլ Ազնավուրի (իսկական անուն-ազգանունը՝ Վաղինակ Ազնավուրյան) հայրը՝ Միշան, ծնվել է Վրաստանի Ախալցխա, մայրը՝ Թուրքիայի Իզմիր քաղաքներում: Շառլի ընտանիքն ամուր կապված էր ազգային սովորույթներին, մայրենի լեզվին, եկեղեցուն: Ծնողները մասնակցում էին հայերի կազմակերպած թատերական ներկայացումներին, որոնց ներկա էր լինում նաև Շառլը: Մանկուց նա մեծ հետաքրքրություն ուներ արվեստի հանդեպ: Հաճախում էր թատերական դպրոց: Ծնողներին օգնելու համար պատանի Շառլը ելույթներ էր ունենում փոքր ներկայացումներում, երգում եկեղեցում:

Ավելի ուշ սկսել է երգեր գրել ժամանակի ճանաչված երգիչների համար: 1946 թ-ին ծանոթացել է հանրահայտ երգչուհի Էդիտ Պիաֆի հետ, և միասին շրջագայել են համերգներով: Սկզբնական շրջանում երգել է Պիեռ Ռոշի հետ: Համընդհանուր ճանաչման է հասել 1959 թ-ին՝ Փարիզի «Օլիմպիա» համերգասրահում ելույթից հետո:
Երգել է աշխարհի գրեթե բոլոր լավագույն համերգասրահներում, համերգներով հանդես է եկել նաև Երևանում: Ազնավուրը գրել է 1000-ից ավելի երգեր՝ «Սա է վերջը», «Մամա», «Իզաբել», «Երկու կիթառ», «Սիրուց հետո», «Ջահելություն» և այլն: Նրա երգերի սկավառակները թողարկվել են միլիոնավոր օրինակներով, բանաստեղծությունները թարգմանվել և լույս են տեսել առանձին գրքերով: Նա իր երգերի լավագույն կատարողն է: Ազնավուրը երգել է Լուչանո Պավարոտիի, Պլաչիդո Դոմինգոյի, Լայզա Մինելիի, Միրեյ Մաթյոյի, Պատրիսիա Կաասի հետ: Դստեր՝ Սեդայի հետ կատարել է Սայաթ-Նովայի «Աշխարհումս» երգը: Գրել է նաև օպերետային երաժշտություն:
Ազնավուրը նկարահանվել է 60-ից ավելի կինոնկարներում՝ «Հռենոսի անցումը», «Սատանան և տասը պատվիրանները», «Հայր Գորիո» և այլն, իսկ «Գլուխը՝ պատը» ֆիլմի համար արժանացել է «Բյուրեղյա աստղ» մրցանակի: Ուշագրավ է նրա դերակատարումը Ատոմ Էգոյանի «Արարատ» ֆիլմում, որը նվիրված է Մեծ եղեռնին:։
Ազնավուրը մշտապես սատար է կանգնում Հայաստանին։ Հայկական թեմաներով են նրա «Քեզ համար Հայաստան», «Նրանք ընկան» (Ցեղասպանության 60-ամյակին), «Ինքնակենսագրություն» երգերը։
1988թ. Սպիտակի երկրաշարժից անմիջապես հետո հիմնադրել է «Ազնավուրը Հայաստանին» բարեգործական հիմնադրամը։ 2009թ. մայիսից Շվեյցարիայում ՀՀ դեսպանն է և Ժնևի ՄԱԿ-ի գրասենյակում ՀՀ մշտական ներկայացուցիչը:
1964, 1996 և 2006 թթ. համերգներ է տվել ՀՀ-ում։ Արժանացել է Ֆրանսիայի բարձրագույն պետական պարգևների։ 2008-ից Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացի է: Պարգևատրվել է ԼՂՀ «Գրիգոր Լուսավորիչ» շքանշանով: Հայաստանի ազգային հերոսի կոչում է ստացել 2004թ.: Պարգևատրվել է նաև Հայրենիքի շքանշանով:
Ազնավուրի անունով կոչվել են հրապարակ Երևանում, Վաղարշապատի դրամատիկական թատրոնը, իսկ 2000 թ-ին Գյումրիում՝ նրա անվան հրապարակում, կանգնեցվել է հուշարձանը: Ազնավուրի մոմե արձանը 2004 թ-ին դրվել է Մադամ Տյուսոյի թանգարանում: 2009 թ-ին Երևանում բացվել է Ազնավուրի թանգարանը:
Շառլ Ազնավուրը մահացել է 2018 թվականի հոկտեմբերի 1-ին իր Մուրիեսում (Բուշ դյու Ռոն) գտնվող տանը։ Դիահերձումից հետո պարզ դարձավ, որ մահվան պատճառը թոքերի այտուցն է։
Հոկտեմբերի 5-ին Ազնավուրի հիշատակին ազգային տուրք մատուցվեց Փարիզի «Հաշմանդամների տուն» ռազմական համալիրում, երկրի նախագահ՝ Էմանուել Մակրոնի մասնակցությամբ, որը նրան անվանեց «Ֆրանսիայի ամենակարևոր դեմքերից մեկը»։ Հոկտեմբերի 6-ին Փարիզի Սուրբ Հովհաննես Մկրտիչ եկեղեցում տեղի ունեցավ Ազնավուրի հուղարկավորության արարողությունը։ Ազնավուրը թաղված է Մոնֆոր Լամորի համայնքի 12-րդ դարի վանքի տարածքում գտնվող ընտանեկան դամբարանում:
Պարգևներ՝
Հետաքրքիր փաստեր Ազնավուրի կյանքից
Մեջբերումներ Ազնավուրի հայտնի խոսքերից՝
«Ի վերջո, դժվար կյանքս ու խաբված սերերս են, որ ինձ դարձրին այն, ինչ կամ ու համարձակվում եմ ասել, թող ինքնագովություն չթվա՝ ես ինձ դուր եմ գալիս»:
«Հիմա ես ունեմ տուն, ունեմ երկու մեքենա… բայց ես մենակ եմ: Ես չունեմ ամենակարևորը՝ իմ երկրորդ կեսը, որին սիրեի, որը ինձ սիրեր, որին ես կարողանայի ասել. «Ես շատ եմ զգում քո կարիքը, ես ուզում եմ քեզ պատմել ամեն, ամեն ինչ»: Չնայած ես շատախոս չեմ, բայց որոշ օրեր խիստ ցանկություն եմ ունենում ինձ հասկացող մեկին, պատմել այն բոլորը, ինչ անցնում է իմ գլխով»:
«Իհարկե, ես գիտեմ իմ արժեքը, բայց միևնույն ժամանակ, ես գիտեմ իմ թերությունները և երբեք չեմ մտածել, թե օժտված եմ ինչ որ յուրահատուկ կարողություններով: Այսպես ասեմ, ես ունեմ այն ամենը, ինչ ինձ պետք է: Միայն առանց կատակի: Ես սիրում եմ ծիծաղել, բայց նայած՝ ինչ առիթով: Ես ներում եմ պարզունակությունը, բայց չեմ ներում գռեհիկությունը, սիրում եմ նոր բաներ սովորել, ծանոթանալ նոր մարդկանց և մշակույթների հետ, բայց ամենաշատը սիրում եմ զարմացնել ինքս ինձ, քան ուրիշներին»:
«Եթե ինքներդ ձեր տեղը չթողնեք, այն ոչ ոք չի զբաղեցնի»:
Ես միշտ էլ սիրել եմ Ազնավուրին և նրա արվեստը: Կարծում եմ որքան էլ պատմեմ նրա մասին, մեկ է քիչ կլինի: Ինձ համար նա եզակի կերպար է : Ազնավուրն իր փառքի ճանապարհին տարբեր բեմերում ու հարցազրույցներում մշտապես հնչեցրել է Հայաստան անունը, պատմել Հայոց ցեղասպանության մասին, նաև, թե ինչու են ինքն ու իր նման միլիոնավոր հայեր հայրենիքը կորցրած՝ հայտնվել օտար երկրներում:
Ազնավուրն ասել է . «Մենք ծնվել ենք, որպեսզի մեռնենք, սակայն մինչ այդ պետք է ապրել»:
Ինչպես բոլորս, Մաեստրոն նույնպես ծնվել էր , որպեսզի մեռներ ,սակայն մինչ այդ նա ապրեց այնպիսի արժանավայել կերպով , որ նրա մասին դեռ կխոսեն հազարամյակներով:
Նա մշտապես ասում էր , որ եթե մարդը իր տեղը չթողնի, այն ոչ ոք չի զբաղեցնի: Այսօր նա թողել է իր տեղը, սակայն այլևս ոչ ոք այն զբաղեցնել չի կարող…